31 Mart 1918 Bakü soykırımının 107 yıl dönümü. 31 Mart 1918 Bakü olayları, Azerbaycan tarihinde derin izler bırakan bir trajedi olarak kabul edilir. Bolşevik güçler ve Ermeni Taşnak milisleri, Bakü ve çevresindeki Azerbaycan Türklerine karşı büyük katliamlar gerçekleştirmiştir.
Olaylar, 31 Mart’tan 3 Nisan’a kadar sürmüş ve yalnızca Bakü’de 12.000 ila 20.000 arasında Azerbaycan Türkü ve Müslüman ahali hayatını kaybetmiştir. Saldırılar, Bakü’nün yanı sıra Şamahı, Kuba, Zengezur, Lenkeran, Salyan, Haçmaz, İrevan, Nahçivan ve diğer birçok şehirde de yaşanmış, yaklaşık 300 bin kişi açlık, hastalık, saldırlar sebebiyle katedilmiştir.
Bu katliamlar, Azerbaycan’ın bağımsızlık mücadelesinde önemli bir dönüm noktası olmuş ve 28 Mayıs 1918’de Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’nin ilanıyla sonuçlanmıştır.
Osmanlı Kafkas İslam Ordusu, Nuri Paşa komutasında Bakü’yü Ermeni-Bolşevik işgalinden kurtarmış, bu olay Azerbaycan tarihinde büyük bir önem taşımaktadır. 1998 yılında merhum cumhurbaşkanı Haydar Aliyev tarafından 31 Mart, “Azerbaycanlıların Soykırımı Günü” olarak ilan edilmiştir.
Tabi, 31 Mart 1918 Bakü soykırımından bahsederken işgal altında olan kadim Türk yurdu Batı Azerbaycan’dan bahsetmemek mümkün değil. 31 Mart 1918 Bakü Soykırımı ile birlikte anılması gereken önemli bir konudur.
Azerbaycan’ın bölünmesi, Rus İmparatorluğu’nun Güney Kafkasya’yı işgali ile başlamış ve 1828 Türkmençay Antlaşması ile Azerbaycan ikiye ayrılmıştır. İrevan Hanlığı gibi stratejik öneme sahip topraklar Ruslara verilmiş, Türk ve Müslüman nüfus yerinden edilmiştir.
Ermeniler, Rusların desteğiyle bölgeye yerleştirilmiş ve Ermenistan devletinin temelleri atılmıştır. 1917 Ekim Devrimi sonrası Ermeni çeteleri Müslümanlara saldırarak soykırımlar yapmıştır.
1920’de Sovyet işgali ile bölge bir daha da parçalanmış, Azerbaycan’ın Nahçıvan ve Türkiye ile bağlantısı kesilmiştir. Sovyet döneminde ve sonrasında 2,5 milyona aşkın Azerbaycan Türkleri yerlerinden sürülmüş ve göçe zorlanmış, bugün bu kardeşlerimiz vatan hasreti içinde Türkiye, Azerbaycan ve İran’da yaşamaktadır.
Ermeni saldırıları bitmemiş Rusya’nın desteği ile Karabağ’a saldıran Ermeniler, Hocalı soykırımını gerçekleştirmiş, 2020’de Azerbaycan ordusu, 44 gün süren zafer sonucu topraklarını geri almıştır. Şairin dediği gibi:
Arazı ayırdılar,
Lil ilə doyurdular.
Mən səndən ayrılmazdım.
Zülm ilə ayırdılar.
Sözü çok yerinde ve haklı bir söz olup Azerbaycan Türklerinin duygularını ifade etmektedir.
Batı Azerbaycan’daki Türkler hala topraklarına dönme umudu ve inancını taşımaktadır. Bu bölgedeki kültürel ve tarihi eserler yok edilmiş, bölge ve yer adları değiştirilmiştir. Türk varlığı neredeyse tamamen silinmiştir.
Azerbaycan Türkleri 1813 Gülistan antlaşmasından bu yana 212 yıl içinde çok büyük acılar yaşayıp, çok büyük bedeller ödemiştir. Sözlerime son verirken ahirete gitmiş tüm şehitlerimizi rahmet ve saygı ile yad ediyorum. Ruhları şad mekanları cennet olsun inşallah.
Yorumlar
Kalan Karakter: