Borçalı, Karapapak Terekeme Türklerinin anayurdu, Türk dünyasının kadim ocaklarından biridir. Bu bölgede yer alan 208 köyde bugün 500 bini aşkın Karapapak Türkü yaşamaktadır. Soydaşlarımız, yüzyıllardır Türk-İslam kimliklerini, geleneklerini ve törelerini yaşatmanın mücadelesini vermektedir.
Başgeçit, Sadaklı, Armutlu, Kepenekçi, Fahralı, Kamerli, İrgançay, Demircihasan, Karaçöp, İlmezli ve diğer bölgeler… Adı Türk, kokusu Türk, havası Türk olan bu mübarek toprakların her köşesinde bizim sazımız, sözümüz, türkümüz yankılanmaktadır.
Koç Köroğluyam
Dadaş oğluyam
Dağlarda arslan
Dillerde destan…
Gürcistan’daki Karapapak Türklerinin yanı sıra Dağıstan’ın Derbent bölgesinde 120 bin, Kazakistan’ın Çimkent bölgesinde 100 bin, Kırgızistan’ın Karabalta ve Oş bölgelerinde 7 bin, Ukrayna’da 40 bin, Rusya Federasyonu’nun çeşitli şehirlerinde ve İran’ın Sulduz, Karadağ, Urumiye bölgelerinde on binlerce Karapapak Terekeme Türkü dilini, kültürünü ve geleneklerini yaşatma gayreti içindedir.
Sovyetler Birliği döneminin 1937–1944 sürgünleri sırasında Karapapak Türkleri de Ahıska ve diğer Türk topluluklarıyla aynı kaderi paylaşarak Orta Asya ve Sibirya’ya gönderilmiş, büyük acılar yaşamışlardır.
Bugün Karapapak Terekeme Türklerinin büyük bir bölümü Türkiye’de yaşamaktadır. Anadolu’ya gelişleri, Alparslan’ın fethinden hemen sonra başlamış; 1500’lü yıllarda artmış; 93 Harbi, ardından da Bolşevik İhtilali döneminde yoğun şekilde devam etmiştir.
Kars, Ardahan, Iğdır başta olmak üzere Sivas, Amasya, Muş, Ağrı, Gaziantep, Çorum, Tokat, Adana ve toplam 44 ilde Kafkasya’dan göç eden Karapapak Terekeme Türklerinin izleri vardır. Ayrıca İstanbul, Ankara, Bursa, İzmir ve Kocaeli gibi büyükşehirlere göç eden yüz binlerce Karapapak Türküyle birlikte Türkiye’deki toplam nüfusun milyonları aştığı tahmin edilmektedir. Bu yönüyle Karapapaklar, Türkiye’deki en kalabalık Türk boylarından biridir.
1890 yılında Rus işgal kuvvetlerine karşı kurulan Hamidiye Süvari Alaylarında Karapapaklar en ön saflarda yer alarak büyük kahramanlıklar göstermiştir. Anadolu’nun fethi sırasında Selçuklu ordusunda bulunan Karapapaklar, her dönemde Osmanlı’nın yanında olmuş, devletine sadakatle hizmet etmiştir.
Karapapak Türklerinden, 1844’te Gürcistan Darbazi’de doğan ve 1906’da Yemen’de şehit düşen Mihrali Bey, Türk ve Azerbaycan tarihinde kahraman olarak anılmaktadır. 1877 Osmanlı-Rus Savaşı’nda gösterdiği yiğitlikler sonucunda binbaşılığa yükselmiş, Ahmet Muhtar Paşa’nın sağ kolu olmuştur. Ardından maiyetiyle birlikte Sivas’ın Ulaş bölgesine yerleştirilmiş; daha sonra Hamidiye Alaylarıyla Yemen’e gönderilmiş ve orada şehit olmuştur.
Iğdır’da Baharlı Mahallesi başta olmak üzere merkezde ve Aralık’ın Saraçlı (Purço) köyünde Karapapak Terekeme Türkleri yaşamaktadır. 1932–1955 yılları arasında Iğdır’ın stratejik konumu nedeniyle bölgede görev yapan ve Rus casus faaliyetlerinin önlenmesinde önemli rol oynayan MİT mensubu Binbaşı Hüsnü Bingöl de bir Terekeme Türküdür. Mekânı cennet olsun.
Bugün Kafkasya, İran, Rusya ve Orta Asya’da yaşayan Karapapak Türklerinin gönlünde tarifsiz bir Türkiye sevgisi vardır. Türk-İslam kültürünü, Türk dilini, geleneklerini, âşıklık edebiyatını ve Türk şiirinin bütün hasletlerini yaşatmaya devam etmektedirler.
Karapapak Türkleri, şiir ve âşıklık geleneğinden siyasete, devlet adamlığına kadar pek çok alanda Türk dünyasına değerli isimler kazandırmıştır. Bazı tarihçilere göre Memlük Sultanı I. Baybars da Karapapak asıllıdır.
Özgürlüklerine düşkünlüğüyle bilinen bu köklü Türk boyu, Göktürklerden bu yana aynı ruhu taşımış; yaşadıkları toprakları ve bağımsızlıklarını korumak için her dönemde kahramanca mücadele etmiştir. 1918’de Emin Ağa Acaloğlu liderliğinde Borçalı Karapapak Türk Cumhuriyeti, 1919’da ise Cenubi Garbi Kafkas Cumhuriyeti’nin kurulmasında öncü olmuşlardır.
Büyük Azerbaycan Türklüğünün ve Türk dünyasının ayrılmaz bir parçası olan Karapapaklar, Gagavuzlar, Kumuklar ve Çuvaşlar gibi diğer Türk boylarıyla yakın akrabalığa sahiptir. Karapapakları Azerbaycan Türklerinden ayrı düşünmek mümkün değildir; zira ortak tarih, kültür ve gelenekler onları etle tırnak gibi birbirine bağlamıştır.
Yorumlar
Kalan Karakter: