2025 Nobel Kimya Ödülü, "MOF"ların Geliştiricilerine Verildi: Gaz Yakalama ve Depolamada Çığır Açan Keşif!

2025 Nobel Kimya Ödülü, gaz ve diğer kimyasal molekülleri yüksek verimle yakalayıp depolayabilen gözenekli yapılar olan "Metal-Organik Çerçeveler" (MOF'lar) alanındaki öncü çalışmaları nedeniyle üç bilim insanına verildi.

İHA'nın haberine göre Ödülün sahipleri, İsveç'in başkenti Stockholm'de düzenlenen basın toplantısıyla açıklandı. Ödüle layık görülen isimler şunlar:

• Prof. Dr. Susumu Kitawaga (Kyoto Üniversitesi, Japonya)

• Prof. Dr. Richard Robson (Melbourne Üniversitesi, Avustralya)

• Prof. Dr. Omar M. Yaghi (Kaliforniya Berkeley Üniversitesi, ABD)

MOF'lar: Kimyasal Mimaride Yeni Bir Dönem

İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, üç bilim insanının "yeni bir moleküler mimari türü" geliştirdiğini belirtti. Bu yapılar, gaz ve diğer kimyasal maddelerin içinden akabileceği geniş boşluklara sahiptir.

MOF'ların Temel Yapısı:

• Metal İyonları: Köşe taşları olarak işlev görür.

• Uzun Organik Moleküller (Karbon Bazlı): Metal iyonlarını birbirine bağlayan çubuklar görevi görür.

Bu bileşenler, bir araya gelerek muazzam boşluklar içeren kristal yapılar oluşturur. Komite Başkanı Heiner Linke, bu boşlukları "gaz moleküllerinin kendilerini evlerinde hissedebileceği küçücük otel odaları" olarak nitelendirdi ve bu malzemelerin küçük bir hacimde devasa miktarda gaz depolayabildiğini vurguladı.

İnsanlığa Sonsuz İhtimal Kapısı: Uygulama Alanları

Nobel Komitesi, MOF'ların insanlığın yararına kullanılabilecek sonsuz ihtimallerin kapısını açtığını belirtti. Ödüle layık görülen bu keşif sayesinde, kimyagerler kullanılan yapı taşlarını değiştirerek malzemeleri belirli bir amaca yönelik tasarlayabiliyorlar.

Prof. Dr. Linke, bu çığır açan teknolojinin potansiyel uygulama alanlarını şu şekilde sıraladı:

• İklim Değişikliğiyle Mücadele: Havadan veya sanayi atıklarından karbondioksit (CO2) ayrılması.

• Su Güvenliği: Atık sulardan zehirli moleküllerin ayrılması veya kuru havadan su buharını yakalayarak çöl ortamında içilebilir su üretilmesi.

• Hava Temizleme: İç yüzeylerinde katalitik özellikler tasarlanarak zehirli gazların emilip zararsız maddelere dönüştürülmesi.

• Kimyasal Tepkime Hızlandırma: Kimyasal tepkimelerde katalizör olarak kullanılması.

• Enerji İletimi: Elektrik iletimi sağlayabilme yeteneği.

2025 Nobel Kimya Ödülü, bu alandaki çalışmaların küresel çevre ve enerji sorunlarına çözüm üretme potansiyelini resmen tescillemiş oldu.