Vatandaşlık Maaşı: Türkiye'de Uygulanması Planlanan Gelir Garantisi Sistemi

Türkiye'de dar gelirli vatandaşların yaşam standartlarını artırmak amacıyla AK Parti'nin seçim beyannamesinde yer alan ve Cumhurbaşkanlığı'nda görüşülen Vatandaşlık Maaşı uygulaması, sosyal politika uzmanları tarafından değerlendiriliyor. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Abdulkadir Yüksel, bu uygulamanın detaylarını ve hedeflerini açıkladı.

Literatürde Karşılığı: Evrensel Temel Gelir

İHA'nın haberine göre Doç. Dr. Yüksel, basında yer alan "Vatandaşlık Maaşı" kavramının sosyal politika literatüründeki asıl karşılığının "Evrensel Temel Gelir" veya "Vatandaşlık Geliri" olduğunu belirtti. Bu uluslararası konsept, hiçbir şart gözetmeksizin devletin vatandaşlara sadece vatandaş olma gerekçesiyle bireysel olarak yaptığı düzenli ödeme anlamına gelmektedir. Yüksel, bu uygulamanın bazı ülkelerde denendiğini ancak ulusal düzeyde tam olarak uygulayan hiçbir ülkenin bulunmadığını ifade etti.

Türkiye Modeli: Aile Bazlı Gelir Garantisi

Türkiye'de hayata geçirilmesi planlanan Vatandaşlık Maaşı uygulaması, uluslararası modelden farklı olarak aile bazlı bir gelir garantisi esasına dayanmaktadır.

Yüksel, uygulamayı şu şekilde açıkladı: "Bir hane için belirli bir gelir garantisi verilmesi olarak düşünebiliriz."

İşleyiş Prensibi:

• Devlet, bir hane için gelir garantisi sınırı belirleyecek (Örneğin 20.000 TL).

• Hane geliri, belirlenen bu garantinin altında kalırsa, aradaki fark devlet tarafından aileye ödenecektir.

Doç. Dr. Yüksel, bu sınırın henüz netleşmediğini ancak kendi tavsiyesinin bu miktarın asgari ücrete endekslenmesi ve yıllık olarak güncellenmesi yönünde olduğunu belirtti.

Beklenen Kazanımlar ve Hedefler

AK Parti'nin Orta Vadeli Programı ve Seçim Beyannamesi'nde "sosyal adalet" ve "aile" başlıkları altında yer alan bu sosyal politikanın temel hedefleri şunlardır:

• Gelir Dağılımı Eşitsizliğini İyileştirmek: Gelir dağılımı makasını daraltmak amaçlanmaktadır.

• Yoksullukla Mücadele: Yoksullukla mücadele için önemli bir uygulama olması beklenmektedir.

• Sosyal Yardım Sistemini Sadeleştirmek: Mevcut sosyal yardım sisteminin daha basit bir yapıya kavuşmasını sağlamak.

Pilot Uygulama ve İş Gücü Kaygıları

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ile Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın uygulama üzerine çalıştığı ifade ediliyor.

• İşgücü Piyasası: Liberal ekonomistlerin işsizliği ve kayıt dışılığı artırabileceği yönündeki kaygılara karşılık, Yüksel aile bazlı vatandaşlık maaşının iş gücüne katılımı etkilemeyecek düzeyde tutulacağına vurgu yaptı.

• Pilot Bölgeler: Uygulamanın ülke geneline yayılmadan önce pilot uygulamalarla denenmesi planlanmaktadır. İlk aşamada, deprem bölgesi ve yoksulluğun daha derin olduğu büyük şehirlerde başlaması gündemdedir.

Konuyla ilgili resmi bir açıklama yapıldığında daha ayrıntılı değerlendirmeler yapılabileceği belirtildi.