Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Faruk Alaeddinoğlu, iklim değişikliğiyle birlikte kar yağışının azalmasının akarsuların debisini düşürdüğünü ve bunun sonucunda Van Gölü’ne özgü inci kefalinin neslinin ciddi tehdit altında olduğunu belirtti.
İHA'nın haberine göre Dünyada sadece Van Gölü’nde yaşayan ve üreme döneminde tatlı sulara göç etmesiyle bilinen inci kefali, bölge halkı için ekolojik, ekonomik ve kültürel açıdan büyük önem taşıyor ve yaklaşık 20 bin kişinin geçim kaynağını oluşturuyor. Uzmanlar, son yıllarda değişen yağış rejimi nedeniyle türün geleceğinin ve balıkçılıkla geçinen binlerce ailenin risk altına girdiğini ifade ediyor.
Yağış Rejiminin Değişimi Akarsuları Besleyemiyor
muhabirine konuşan Prof. Dr. Alaeddinoğlu, havzayı besleyen akarsuların geçmişte kar yağışlarının toprağa sızmasıyla oluşan kaynak sularıyla beslendiğini hatırlattı. Ancak son yıllarda bu durumun değiştiğini belirtti:
-
Yağış Şekli Değişimi: Kış aylarında düşen karın büyük bir kısmı artık yağmur ve sağanak şeklinde gerçekleşiyor.
-
Toprak Sızması Azaldı: Sağanak yağış olduğunda su toprağa yeterince sızmıyor. Bu durum, yeraltı suyu ve kaynak sularının yeterince beslenememesine yol açıyor.
-
Debi Düşüşü: Kaynakların beslenememesi, akarsuların yıl boyunca eskisi gibi su taşıyamayacağı anlamına geliyor. Kuraklık, artan buharlaşma ve yağışın sağanak şeklinde düşmesi bu süreci hızlandırıyor.
İnci Kefalinin Göç Yolu Zorlaşıyor
Prof. Dr. Alaeddinoğlu, kısa sürede düşen yoğun yağışların toprağa sızmak yerine yüzey akışıyla göle ulaşması nedeniyle akarsuların taşıdığı su miktarının azalmasının, inci kefalinin yaşam döngüsünü olumsuz etkilediğini söyledi:
-
Göçün Olumsuz Etkilenmesi: Su miktarı azaldıkça inci kefalinin üreme dönemindeki göçü olumsuz etkileniyor ve milyonlarca balık dar alanlara sıkışıyor. Yumurtlama göçünü tamamlamak her geçen yıl daha da zorlaşıyor.
-
Çağlayanları Aşma Güçlüğü: Van Gölü’ne dökülen birçok akarsudaki küçük çağlayanlarda su miktarı azaldığında balıkların bu engelleri aşması güçleşiyor, bu da balığın üst çığırlara doğru yaptığı yolculuğu sekteye uğratıyor.
Ekonomik ve Kültürel Değer Tehlikede
Prof. Dr. Alaeddinoğlu, göç yolculuğunu kolaylaştıracak adımların atılmaması durumunda inci kefali türünün devamlılığının tehlikeye gireceğinin altını çizdi. Bu durumun doğrudan balıkçılık faaliyetlerini etkileyeceğini ve geçimini bu balıktan sağlayan binlerce insanın hayatını riske atacağını vurguladı. Ayrıca inci kefalinin bölge için önemli bir kültür ve besin kaynağı olduğu göz önüne alınarak, havzanın bu unsurlar doğrultusunda yönetilmesi gerektiğini ifade etti.
Yorumlar
Kalan Karakter: