Sporda Şiddet: Aidiyet Hissi ve Grup Psikolojisi Tetikliyor

VM Medical Park Kocaeli Hastanesi’nden Uzman Klinik Psikolog Ece Çalışkan, sporda şiddetin temelinde "aidiyet hissi" ve "grup psikolojisinin" yattığını belirterek, şiddeti önlemek adına tribün liderlerinin öfke kontrolü eğitimleri alması gerektiğini vurguladı.

İHA'nın ahberine göre Çalışkan, şiddetin psikolojik temellerine ilişkin yaptığı açıklamada, olumsuz durumlarla karşılaşıldığında beyindeki "amigdala" (tehdit merkezi) adı verilen merkezin harekete geçtiğini, bu durumun dürtüsel davranışları tetiklediğini ifade etti.

Olumsuzluk Algısı Düşünmeyi Durduruyor

Sporda şiddeti, kişinin ait olduğu takımla özdeşleşmesiyle açıklayan Çalışkan, şunları kaydetti:

• Tehdit Algısı: Taraftarlar, takımlarıyla ilgili herhangi bir olumsuzlukla karşılaştıklarında bunu yüksek bir tehdit olarak algılıyor.

• Beyin Mekanizması: Tehdit algısı sırasında beyindeki amigdala harekete geçerken, düşünme merkezi olan prefrontal korteks baskılanıyor.

• Dürtüsel Davranış: Bu durum, düşünmenin durmasına ve dürtüsel davranışların ortaya çıkmasına neden oluyor. Daha önce normalleştirilmiş şiddet davranışlarını görmüş kişilerde, kontrol kaybı sırasında bu davranışları seçme eğilimi artıyor.

• Sosyal Baskı: Özellikle futbol gibi geniş kitleleri buluşturan sporlarda, insanlar toplumsal stres ve ruhsal zorlanmalar nedeniyle duygularını boşaltmaya ihtiyaç duyuyor.

Grup Psikolojisi ve Kabul Görme İhtiyacı

Çalışkan, grup psikolojisinin şiddeti nasıl tetiklediğine de değindi. Taraftar olmanın kişinin kendiliğinden içinde bulunduğu bir durum olduğunu belirterek, grup anında kişilerin sosyal uyum çerçevesinde grubun ruhsallığını aldığını söyledi. Eğer grup agresif davranıyorsa, kişi kabul görmek ve aidiyetini göstermek için o agresif davranışları seçebiliyor.

Müsabaka sırasında yaşanan yoğun adrenalin yükselişi de kontrolsüz davranışları artırıyor:

"Adrenalin salgılayan merkez uyarıldığında kişinin duygu merkezi aşırı aktif hale geliyor ve düşünme merkezi geçici olarak duruyor. Bu yüzden kişi önünde gördüğü davranışı düşünmeden taklit edebiliyor; bağırma, küfretme gibi davranışlar bu ortamda daha hızlı ortaya çıkıyor."

Öneri: Tribün Liderleri Eğitilmeli

Profesyonel sporcuların spor psikologları eşliğinde öfke yönetimi ve duygu düzenleme eğitimleri aldığını belirten Ece Çalışkan, şiddetin önlenmesi için odağın kulüp kültürüne ve tribünlere kaydırılması gerektiğini vurguladı.

Çalışkan, şiddetin önlenmesi için şu kritik öneriyi sundu:

• "Esas olarak tribünün önde gelen kişilerine, grubu yönetenlere ve kulüp kültürünün geneline yönelik müdahaleler gerekli. Kulüp kültürünün buna göre şekillenmesi, tribün liderlerinin bu konuda eğitilmesi gerektiğini düşünüyorum."