Araştırmacı yazar Rufat Gürel yazdı… Karakoyunlu ilçemizi tanıyalım
Karakoyunlu ilçesi adını (1380-1469) yıllarında bölgede hüküm sürmüş, (1404-1469) yıllarında Iğdır’ı yönetimi altına alan bir Türk devletinden almıştır. Karakoyunlu devletinden Karakoyunlu ilçesi ile Kuzugüden köyü adları ile Koç Başlı mezarlar miras kalmıştır. Iğdır ili 1420 yılında Karakoyunlu devleti zamanında ilçe merkezi yazılıp Revan İline bağlanmıştır.
Karakoyunlu ilçemiz Rus işgali döneminde 1886 nüfus sayımında 1568 kişinin yaşadığı Taşburun Nahiyedine bağlı bir köyümüzdür. Karakoyunlu ilçesi bölgenin 14 Kasım 1920 yılında Ermeni işgalinden kurtarılmasıyla Cennetebat nahiyesine bağlanmış, 1934 yalında Taşburun’nun Nahiye merkezi olmasıyla Taşburun Nahiyesine bağlanmıştır. 1972 yılında belde olmuş, 1992 yılında Iğdır’ın il olmasıyla ilçe merkezine dönüştürülmüştür. Iğdır ilinin hem nüfus hem yüzölçüm olarak en küçük ilçesidir.
Karakoyunlu ilçemiz de ilk yerleşim MÖ 5000-4000 yıllarında bugünkü Azerbaycan Sürmeli Çukuru ve Doğu Anadolu'da yerleşen Hurrilerden sonra; Mittaniler, Hititler Asurlular, Kimmerler, Medler,Persler, Sümerliler ve Subailergibi kavimlerin Orta Asya Orta Asya’dan gelerek bölgeye yerleştiği bilinmektedir. Ardından Urartu, Bulgarlar, Arsaklılar, Sakalar, Medler, Persler, Selevekolu Krallığı, Sasaniler, Bizans, Artaksiyas Krallığı, Müslümanlar, Büyük Selçuklu, Harzemşahlar, Cengizler, İlhanlılar, Karakoyunlu, Akkoyunlu, Safevi, Osmanlı, Revan Hanlığı, Çarlık Rusya, Aras Türk Cumhuriyeti, Türkiye Cumhuriyeti gibi bir çok millet ve kültüre ev sahipliği yapmıştır.
Karakoyunlu ilçemizin Batısında Iğdır ili, Doğusunda Aralık ilçesi, Kuzeyinde Ağrı Dağı, Güneyinde Aras nehri ve Ermenistan bulunmaktadır. İlçe toprakları Ağrı Dağı’nın uzantıları, Kire denilen taşlık ve kayalık yükseltiler ve Ağrı Dağı’nın eteğindeki Korhan Yalası’ndan oluşmaktadır. Ovalık alanlarAğrı Dağı’ın lav ve tüf bazatları ile örtülmüş, üzerinde Aras Nehri’nin taşıdığı alüvyonlarla kaplanmıştır. Iğdır Ovası’nın ortasında yer alan düzlükler 850-800 m arasında değişmektedir. İlçe topraklarını Aras Nehri ile Bulakbaşı ve İslamköyden doğan Karasu Çayı ilçe topraklarını sulamaktadır.
Karakoyunlu ilçesi, Iğdır il merkezine 15 km uzaklıkta olup Ermenistan Alican sınır kapısı ilçe sınırları içinde, 7 km uzaklıkta bulunmaktadır. Karakoyunlu ilçemiz, çok önemli satratejik ve coğrafi konuma sahip, bir geçiş bölgesinde yer almaktadır. Ermenistan Alican Sınır Kapısı, İran Borualan Sınır Kapısı ve Nahçivan Dil Ucu sınır kaplılarına giden yollar, Karakoyun ilçesi den geçmektedir.
Karakoyunlu ilçesinde 1 belde, 2 mahalle, 19 köy bulunmaktadır. Eski nahiye merkezi olan Taşburun köyü, 1993 yılında belde oldu. Cennetebat köyü de beldenin mahallesi oldu. Nüfusun 2000 altına düşmesiyle Taşburun ve Cennetebat tekrar köy statüsüne dönüştürüldü. Karakoyunlu ilçesinin yüzölçümü 269 km2 olup km2 düşen insan sayısı 49 kişidir. 2023 yılına göre Karakoyunlu ilçesinin nüfusu % -3,37 ile nüfusu en çok azalan ilçemizdir. Karakoyunlu ilçesinin en büyük mahallesi 1.787 kişi ile Ergenekon mahallesi olup en küçük ilçesi de 796 kişi ile Fatih mahallesidir. Karakoyunlu ilçesinin en büyük nüfusa sahip köyü 1.620 kişi ile Mürşitali köyü olup en az nüfusa sahip köyü 192 kişiyle Orta Alican köyüdür.
Karakoyunlu ilçesinde, Karakoyunlu devletinden tarihi bir miras olan, Koç Başlı mezar taşları bulunmaktadır. Bu mezarlık AÇIK HAVA MÜZESİ haline getirilmiştir. Yine Karakoyunlu İSTAD yönetim kurulu başkanı Sefer Karakoyunlu tarafında ATA OCAĞI açılmıştır. Karakoyunlu ilçesine bağlı Koçkıran (Dize) köyünde 1919 yalında Ermeniler toplu soykırım yapmıştır. Ermenistan’a ve Alican Sınır Kapısına yakın olan, Taşburun’da 3 Tabur Ermeni birliğinin olması, yerleşimin büyük oranda ovada olması sebebiyle (1918-1920) yıllarında bu ilçemiz ve köylerinde çok büyük soykırım yaşamıştır.
Karakoyunlu insanı Ermeni işgaline karşı büyük bir direniş göstermiş, savunmasız kadın ve çocukları Kireye çıkarıp, düşmana kahramanca direnmiştir, Kireye giden kadın ve çocukların çoğu, sudan zehirlenmeler sonucu çok büyük kayıp vermiştir. Mevzilerde kahramanca direnerek düşmana geçit vermemişlerdir. 1918 yılında kurulan Iğdır Milli Cumhuriyetinde Karakoyunlu sakinlerinden, Abbas Kulu Bey (Yalçın) Eğitim Nazırı olmuştur. Yine Karakoyunlu ilçesinin bir köyü olan Kaçardoğanşalı köyünden, Süleyman Abbasoğlu ( Aydın), İaşe Nazırı olmuştur. Karakoyunlu ilçesi ve köyleri 5 Ağustos 1919 tarihinde meşhur insan kasabı Drastamat Kanya DRO komutasındaki kuvvetleri yenilgiye uğratıp, Aras nehrinin karşısına atmıştır. Iğdır- Aralık yolu açılmış, binlerce silahsız masum sivil Güney Azerbaycan’a geçmiştir.
Karakoyunlu halkının vatan savunmasında gösterdiği kahramanlığı duyan Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk, Karakoyunlu köyüne bir ilkokul yapılmasını sağlayarak, 1928 yılında Atatürk’ün, Karakoyunlu köyüne armağan, ilkokul açılmıştır. Karakoyunlu ilçemiz Türk dünyası, Asya pazarı, Ermenistan sınır kapısına giden yol üzerinde, dünyaca meşhur Ağrı Dağına hakim, Ermeni nüfusunun % 70’nin Karakoyun sınırına yakın yaşadığı, başkent Erivan’a yakın konumda, verimli sulak toprakları ile çok önemli bir konumda bulunmaktadır. Karakoyunlu ilçesi çok göç vermekte 2023 yılında -3,37 nüfus kayıbı yaşanmıştır. Karakoyunlu ilçesinde halkın % 19,69 ilçe merkezinde, % 80,31’de köylerde ikamet etmektedir. Kırsal nüfus oranı bakımında Türkiye ve Iğdır ortalamasının çok üstündedir.
Karakoyunlu ilçesi gibi, çok önemli stratejik ve coğrafi konumda bulunan, bir ilçemizde göçü durdurmak zorundayız. Karakoyunlu insanlar vatansever, çalışkan, girişimci her zaman devletinin ve milletinin yanında olan insanlar. Geçmişte bu topraklarda çok büyük bedeller ödedik, çok acılar çektik, Yüce Allah bu millete bir daha o kara günleri yaşatmasın. Geçmiş tarihimizden aldığımız güçle devlet, millet olarak Karakoyunlu ilçesini daha ilerilere hak ettiği yere taşımak hepimizin birinci vazifesi olmalıdır. Türkiye’nin batısı Tekirdağ’dan yiğitler diyarı Karakoyunlu kardeşlerime selam, sevgi ve muhabbetlerimi yolluyorum. Hoşça kalın, dostça kalın.
Yorumlar
Kalan Karakter: