Bir elmanın iki yarısı gibi olan Aras nehri boyunca devam eden ovanın bir yarısı Iğdır diğer yarısı İrevan tarafında kaldı.Sürmeli Çukuru" olarak da bilinen ovanın Aras Nehri ile ikiye ayrılan ve kuzeyde, Ermenistan Ermenistan’da kalan kısmına "Sahat Çukuru" denmektedir. Sürmeli Çukuru, Arpaçay’ ın Aras'la birleştiği yerden başlayıp Aras Nehri'nin Türkiye sınırlarını terk ettiği Türkiye-İran-Nahçıvan sınırlarının birleşme noktasına kadar devam eder. Aras Nehri, ovanın batısındaki bir vadiden geçerek Çalpala Köyü yakınlarında ovaya girer. Buradan Koçkıran Köyüne kadar batı-doğu yönünde akan nehir daha sonra güneydoğuya yönelerek Dilucu dolaylarında Türkiye sınırları dışına çıkar.Iğdır ili 1420 yılında Karakoyunlu devleti zamanında ilçe merkezi olarak İrevan iline bağlanmıştır. Iğdır son 10 asırda bin yıl içinde Selçuklu, Karakoyunlu, Akkoyunlu, Safevi, Osmanlı, İrevan Hanlığı, Çarlık Rusya, Iğdır Milli Cumhuriyeti ve en son olarak da 14 Kasım 1920 yılında Türkiye Cumhuriyetine dahil edilmiştir.İrevan Türk Hanlığının bir parçası olan Iğdır 1828 Türkmençayı antlaşmasıyla Çarlık Rusya’nın işgaline düşmüştür. 93 yıl işgal altında kalan Iğdır kadim Türk yurdu olarak Batı Azerbaycan İravan Türk Hanlığından elimizde kalan tek nişâne kadim Türk yurdudur.1917 yılında Çarlık Rusya’da Bolşevik İhtilali oldu. Ruslar asker ve memurlarını çektiler. Ruslar işgal süresince boş durmayıp bu kadim Türk yurdunu da Ermenistan devletinin alt yapısını hazırladılar. Bölgeye Osmanlı, İran, Rusya’dan Ermeni göçmenler getirip, Türkleri zorla göçe zorladılar. Rus işgalinden önce Ermenistan nüfusunun % 84’ü Türk ve Müslümandı. Yaptıkları baskı, zülüm sonucu bölgede demokratik yapıyı değiştirdiler. En son bölgede yaşayan Azerbaycan Türklerini 1988 yılında zorla göç ettirdiler. Bu zorla göç olayı Çarlık, Sovyet Rusya zamanında olduğu gibi Ermenistan’ın 1991 yılında Ruslardan ayrılması ile de devam etti.Bugün tarihi Türk yurdu olan Iğdır ilinin de bir parçası olduğu kadim Türk yurdu Batı Azerbaycan İrevan Hanlığı toprakları üzerinde Ermenistan devleti kurulmuştur. Bu Türk yurdu Iğdır ilinin yaklaşık 8,5 katı büyüklüğünde olup 29.743 km2 büyüklüktedir. Bugün Iğdır ili göçlerle beraber 400 bin kişiye yaklaşmaktadır. Bu oranı tarihi Türk yurdu olan eski İravan Türk Hanlığına uyguladığımızda 3,5 milyon nüfus eder. Bu 3,5 milyon nüfus nerede? Bu 3,5 milyon Türk nüfusu soykırıma uğradı, yapılan baskı ve zulüm sonucu ata yurdundan göç etmek zorunda kaldı. Göç edenler Türkiye, Azerbaycan ve İran’a gitti. Bugün bu göç edenlerin çocuk ve torunları bu ata yurdu İrevan’ın hasreti ile yanıp tutuşmaktadır.İravan göçmenlerinin bir kısmı Iğdır’a gelip yerleştiler. Erivan tarafından Iğdır merkeze, Taşburun, Kadıkışlak, Necefali, Çakırtaş (Amarat), Hakveyis ve bazı köylere göç olmuştur. Örneğin Taşburun’a gelen kardeşlerimiz çok acı ve bedel ödemişlerdir. Taşburun’da Erivan tarafından gelen 15 köyün ahalisi var. Taşburundaki bir çok insanın kimliğinde doğum yeri Erivan yazar. Bir çoğunun elinde ev tarlalarının tapusu var. Iğdır’a gelen İrevan göçmenlerinin çoğu eğitimli, tarım, hayvancılık ve ticarette mahir insanlardı.Bu insanların çoğu canını kurtarıp geldiler. Çoğu Aras nehrinde şehit oldu. Bir çoğu da dönemediler. Orada sahip oldukları bütün ev, tarla, bağ, bahçe, dükkan ve mal varlıklarına Ermeniler el koydu. Ermeniler Türk insanına ait kültürel bütün yerleri yerle bir ettiler. Türk insanına ait bütün maddi ve manevi eserleri yok edip tarihten sildiler. Türkçe olan yer ve coğrafi adları değiştirdiler. Camileri, mescitleri, mezarlıkları yok edip tarihe kanıt bırakmadılar. Bir tek Gök Mescit kalmış, onunda arsasının çoğunu alıp İranlılara verdiler. Bugün tarihi kadim Türk yurdunda Türk’e ait hiç bir şey kalmadığı gibi bir tane dahi Türk kalmamıştır.İravan’da neyim mi kaldı İravan’da vatanım, toprağım, yaylağım, yurdum, dedemin ortağı, ninemin eyvanı, ecdadımın koç başlı mezarı, tesbihim, pastonum, sigara kutum, sazımın teli, dağlara da öten kekliğim, mezar taşı sökülen kadim geçmişim kaldı. Gök mescitte ezanım, semalarda dalgalanacak ay yıldızlı bayrağım yolumuzu gözlüyor.Araz'ı ayırdılar. Milinen doyurdular. Men senden ayrılmazdım. Zülmünen ayırdılar. Arazın o tayı bu tayı olmaz Arazın o tayı da bu tayıda menim doğma vatanımdır. Tüm Ermenistan ve İrevan Azerbaycan’dır. Tüm şehitlerimizin mekanı cennet olsun.HABER MERKEZİ
Iğdır Haberleri
Yayınlanma: 30 Haziran 2024 - 00:20
Araştırmacı yazar Rufat Gürel yazdı… İravan'da neyim kaldı
Bir elmanın iki yarısı gibi olan Aras nehri boyunca devam eden ovanın bir yarısı Iğdır diğer yarısı İrevan tarafında kaldı.
Iğdır Haberleri
30 Haziran 2024 - 00:20